Link Video: https://youtu.be/xQid_ixGW18
Dư luận Việt Nam hiện đang xôn xao về chuyện chính phủ Việt Nam quyết định mua 20 triệu liều vắc-xin Vero Cell từ Trung Quốc.
Trong bối cảnh dịch bệnh với biến thể Delta lan rộng với tốc độ rất nhanh, thì giải pháp duy nhất để tháo gỡ phong toả đó là vắc-xin. Tuy nhiên, với việc mua 20 triệu liều vắc-xin Vero Cell lần này thì có rất nhiều điều khiến người dân thắc mắc.
Thứ nhất là về hiệu quả của Vero Cell
Báo chí Việt Nam khẳng định về chất lượng của vắc xin này như sau: “…loại vắc-xin này trước khi nhập về Việt Nam đã được kiểm định kỹ lưỡng độ an toàn, chứng nhận đạt hiệu quả đến hơn 80% trên con người.
Nhiều nước trên thế giới đã tiêm, điển hình là UAE cũng ưu tiên tiêm vắc-xin Vero Cell cho hầu hết người dân. Campuchia cũng đã sử dụng loại vắc-xin này để tiêm cho hơn 70% dân số và cơ bản khống chế được dịch bệnh.”
Tuy nhiên, phân tích của Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn (Viện nghiên cứu Y khoa Garvan ở Úc) dựa trên các thông tin công khai, cho thấy: “…những dữ liệu thực tế mới nhứt cho thấy những nước dùng vắc xin Tàu đang trải qua một đợt dịch mới và tỉ lệ tử vong tăng khá cao dù tỉ lệ tiêm chủng vắc xin đã đạt trên 70% (Mã Lai, Chile, Seychelles, UAE). Ngược lại, hai nước dùng vắc xin phương Tây (Do Thái và Mĩ) có tỉ lệ tử vong trong đợt dịch mới suy giảm rất đáng kể so với những tháng trước đó.”
Giáo sứ Tuấn đã có một bài viết phân tích chất lượng vắc xin Trung Quốc thông qua trường hợp Campuchia mà báo chí Việt Nam có nêu ra, với nhận xét như sau: “Những con số trên có thể cho phép chúng ta nói rằng vắc xin Tàu đã có hiệu lực giúp Cambodia thoát dịch?
Dĩ nhiên là không, vì số ca nhiễm vẫn xảy ra và thậm chí có xu hướng tăng trong tháng qua. Hơn thế nữa, số ca tử vong vẫn xảy ra ngay cả sau khi cả dân số gần đạt miễn dịch cộng đồng…
Nếu vắc-xin Tàu có hiệu lực giảm tử vong thì chúng ta kì vọng số ca và tỉ lệ tử vong sẽ giảm trong đợt bùng phát từ tháng 7. Nhưng trong thực tế thì cả hai chỉ số này đều tăng. Tôi nghĩ chỉ số này cho thấy vắc xin Tàu không có hiệu lực như nhiều người nghĩ hay tưởng.”
Chưa kể chất lượng không được cao nhưng giá cả của vắc-xin này lại rất đắt. Theo thông tin từ Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn, vắc-xin Astra Zeneca có giá từ 2.15 đến 5.25 USD/liều.
Còn vắc xin Vero Cell có giá từ 19 đến 36 USD/liều. Có lẽ sẽ có người sẽ trả lời rằng bởi vì mua vắc-xin bây giờ rất khó nên giá nào cũng phải mua.
Tuy nhiên, vấn đề là gần đây Ba Lan cũng có tặng Việt Nam một số vắc xin AstraZeneca, đồng thời sẵn sàng nhượng lại ba triệu liều AstraZeneca với giá gốc cho Chính phủ Việt Nam, thế nhưng phía Việt Nam lại không mua số vắc xin AstraZeneca này mà đi mua vắc-xin Trung Quốc.
Chưa kể, theo báo chí Việt Nam thì hợp đồng mua vắc-xin Trung Quốc với các điều khoản vô cùng bất lợi cho phía Việt Nam. Mặc dù mới đây, trang Facebook chính thức của Chính phủ Việt Nam khẳng định: “Các hợp đồng mua vắc-xin COVID-19 đều thực hiện theo thông lệ quốc tế”. Nhưng thực tế có như vậy?
Theo thông tin từ báo chí thì:
“Việc mua 20 triệu liều vắc-xin Vero Cell thực hiện trong các điều kiện gồm: Chấp nhận điều khoản miễn trừ trách nhiệm đối với các khiếu nại phát sinh từ hoặc liên quan đến vắc xin, hoặc việc sử dụng vắc xin…
Việc ký kết, hiệu lực, giải thích và thực hiện, giải quyết tranh chấp của hợp đồng áp dụng theo pháp luật Trung Quốc. Trường hợp không giải quyết được, tranh chấp do Ủy ban Trọng tài thương mại và kinh tế quốc tế Trung Quốc tại Bắc Kinh, Trung Quốc phán quyết.”
Đối với việc miễn trừ trách nhiệm thì các hãng vắc-xin chống COVID-19 đều có quy định miễn trừ trách nhiệm tương tự.
Giải thích về vấn đề này, Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn cho biết: “Từ năm ngoái, một số nước (như Mĩ, Canada, Úc) đã ban hành các đạo luật miễn trừ trách nhiệm cho Pfizer và Moderna.
Điều này có nghĩa là ‘nạn nhân’ không thể kiện các nhà sản xuất vắc xin. Vậy ai trả? Trả lời là chính phủ phải dành ra một ngân sách để trả cho những trường hợp này.
Do đó, không ngạc nhiên khi điều khoản trong hợp đồng mua vắc-xin Vero Cell của Việt Nam có câu: ‘miễn trừ trách nhiệm đối với các khiếu nại phát sinh từ hoặc liên quan đến vắc-xin, hoặc việc sử dụng vắc-xin’.
Nói cách khác, người Việt tiêm vắc-xin Vero Cell và bị biến chứng sẽ không thể kiện Sinopharm. Nhưng ai sẽ đứng ra bồi thường họ thì không rõ, vì Chính phủ chưa thấy nói đến một ngân quĩ cho vấn đề này.”
Vậy còn vấn đề chọn cơ quan giải quyết tranh chấp (nếu có)?
Về vấn đề này, Luật sư Lương Văn Trung, Trọng tài viên của Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam có viết trên Facebook của mình như sau: “Về trọng tài: Đúng là có yếu tố lựa chọn trọng tài tại Trung Quốc (CIETAC) nên có thể gây e ngại về sự trung lập.
Đáng lẽ, VN cần đàm phán kỹ hơn về thỏa thuận trọng tài với quy định rõ ràng rằng: Chủ tịch HĐTT phải là người không mang quốc tịch Việt Nam hay Trung Quốc (hay cả những nước nào đó có thiên vị cho mỗi bên) hay nói rõ luôn là người Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Ý, Nhật.. đó.
Tốt hơn nữa là có thể chấp nhận CIETAC nhưng địa điểm xét xử và địa điểm của tổ chức trọng tài là ở Singapore hay nước thứ ba nào đó có hệ thống tòa án công bằng và thân thiện với trọng tài.
Ngoài ra, nên quy định ngôn ngữ trọng tài là tiếng Anh. Nếu phải chấp nhận tiếng Trung Quốc thì đàm phán để quy định rõ: ngôn ngữ là tiếng Trung Quốc nhưng thành viên Hội đồng Trọng tài không bắt buộc phải thông thạo tiếng Trung Quốc mà có thể dùng biên dịch và phiên dịch do một bên lựa chọn hoặc do hai bên thỏa thuận lựa chọn hoặc nêu luôn tiêu chuẩn của biên dịch và phiên dịch. CẦN LƯU Ý NGUYÊN TẮC: QUYỀN TỰ QUYẾT CỦA CÁC BÊN trong tố tụng trọng tài.” Luật sư Lương Văn Trung nêu quan điểm.
Như vậy thì rõ ràng trong việc đàm phán mua vắc-xin, phía Việt Nam gặp bất lợi đủ đường. Nhưng vì sao biết bất lợi như vậy mà Chính phủ Việt Nam vẫn mua vắc-xin từ Trung Quốc?
Để tìm câu trả lời, ta có thể lật lại tất cả những thương vụ với Trung Quốc đầy tai tiếng gần đây ở Việt Nam. Ví dụ như Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông, nhà máy Đạm Ninh Bình….Phía Việt Nam luôn gặp bất lợi, thậm chí rơi vào cảnh “bẫy nợ” triền miên nhưng phía Việt Nam vẫn không vì thế mà dừng lại.
Điều này đã được chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh lý giải là phía Trung Quốc luôn “lại quả” cho các quan chức Việt Nam bằng “tiền tươi”. Thương vụ mua vắc-xin này cũng tương tự như vậy mà thôi?
Cũng về chuyện vaccine, kiến trúc sư Dương Quốc Chính có bài bình luận mang tựa đề: “Ngoại giao vaccine và chính sách Biển Đông.” Với nội dung như sau:
“Đến nay Nhật đã viện trợ cỡ ba triệu liều Astra Zenecca cho Việt Nam trực tiếp, không qua Covax.
Mỹ cũng nhanh chân viện trợ cho Việt Nam khoảng 6 triệu liều vaccine, thông qua cơ chế Covax. Cho tới nay Mỹ là nhà tài trợ vaccine lớn nhất cho Việt Nam và có thể nói họ là ân nhân của người Việt cùng với Nhật do thời điểm hai nước này cung cấp vaccine đúng là lúc Covid bùng phát ở Việt Nam.
Trong khi đó, TQ đã chậm chân hơn Mỹ và Nhật rất nhiều trong việc gây ảnh hưởng vaccin tới Việt Nam. Khi Bà Harris Phó tổn thống Mỹ thăm Việt Nam với món quà là một triệu liều vaccine chuyển ngay sau 24h, nâng số lượng vaccine tặng Việt Nam lên 6,2 triệu. Điều này càng khiến cho Trung Quốc giật mình với chính sách ngoại giao vaccine của Mỹ. Nên ngay sau đó bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã sang Việt Nam và hứa tặng thêm 3 triệu liều Vero Cell trong năm nay, nâng tổng số vaccine viện trợ cho Việt Nam lên tới 5,7 triệu liều, vẫn kém Mỹ và vẫn phải chờ tới cuối năm.
Sự khác biệt rất lớn nữa giữa chính sách ngoại giao vaccine của Nhật và Mỹ so với Trung Quốc đó là Mỹ và Nhật không kèm yêu cầu cho Việt Nam là phải tiêm cho người Mỹ và người Nhật ở Việt Nam. Trong khi đó, Trung Quốc lại có yêu cầu ngay từ đợt viện trợ đầu tiên 500 ngàn liều là phải ưu tiên tiêm cho người Trung Quốc, người làm việc với Trung Quốc và dân biên giới với Trung Quốc.
Ngược lại, chính sách của Mỹ là không được ưu tiên người Mỹ tại Việt Nam được tiêm vaccine trước.
Họ không muốn người Mỹ ở Việt Nam trở thành nhóm ưu tiên và buộc người Mỹ cũng phải tuân thủ chính sách sở tại cho dù Mỹ tài trợ vaccine nhiều nhất cho Việt Nam.
Trong khi đó, nước Nga, đối tác chiến lược truyền thống lâu đời của Việt Nam thì mới viện trợ 1.000 (một ngàn) liều Sputnik V cho Việt Nam, dù Nga là nước công bố vaccine Sputnik V đầu tiên trên thế giới và gần đây Nga hứa sẽ cung cấp thêm 20 triệu liều cho tới cuối năm.
Tất nhiên, muốn dùng vaccine thì phải trả tiền. Điều này cho thấy Nga không có mặn mà gì với Việt Nam và chúng ta cũng thấy rằng Nga chẳng quan tâm đáng kể tới biển Đông như 3 nước nói trên.
Ngoài các nước nói trên thì một số nước thuộc EU và Úc cũng viện trợ vaccine cho Việt Nam. Nhưng mình đánh giá là chủ yếu mang tính nhân đạo chứ không phải vì muốn gây ảnh hưởng. Đức là nước viện trợ nhiều nhất trong nhóm kể trên với khoảng 2,5 triệu liều Astra Zenecca, nhưng hình như chưa về tới Việt Nam?
Về việc Việt Nam mua vaccine từ Mỹ và Trung Quốc. Mình cho là không phải hoàn toàn do việc “lại quả” khiến Việt Nam phải mua hàng Tàu mà cũng là chính sách đu dây quen thuộc của Việt Nam. Vì Việt Nam ký hợp đồng với Pfizer mua 30 triệu liều thì cũng phải mua 20 triệu liều từ Sinopharm, để tránh bị đàn anh coi là tham vàng bỏ ngãi! Nếu không khéo là anh em môi răng lẫn lộn ngay vì song song với chiến dịch ngoại giao vaccine thì Trung Quốc cũng tập trận ngoài biển Đông.
Như vậy, từ việc viện trợ vaccine của các cường quốc, chúng ta có thể suy ra được tầm quan trọng của Việt Nam trong mắt mỗi nước cũng như tâm địa của mỗi “người anh em”.
Nói gì nói, Mỹ và Nhật vẫn ra dáng đàn anh và cư xử văn minh hơn Trung Quốc.” Kiến trúc sư Dương Quốc Chính nêu quan điểm.
Hoàng Trung – Thoibao.de (Tổng hợp)
>>> Đóng – mở đá nhau, ngoáy mũi và vắc-xin Tàu!
>>> Ông Tập Cận Bình nói gì với ông Nguyễn Phú Trọng?
>>> Covid-19: World Bank nói về ‘cú sốc kinh tế’ với Việt Nam
Việt Nam đặt hàng ‘quan tài giấy’ từ Sri Lanka giữa lúc tử vong vì COVID-19 tăng cao
Cách cài vượt tường lửa miễn phí:
Điện thoại di động (mobile phone) = https://bit.ly/2QCRpE7
Trình duyệt (browser) = https://bit.ly/3hKTidT
